Czy wiecie Państwo, że w Krakowie możecie spacerować w sceneriach rodem z hollywoodzkiego kina? Krakowski Kazimierz należy dziś do kierunków zwiedzania najchętniej wybieranych przez odkrywających uroki miasta turystów. Przyczynił się do tego m. in. słynny reżyser Steven Spielberg. W jaki sposób? Już opowiadamy!
Od średniowiecznego miasta po zdewastowaną dzielnicę
W wiekach średnich król Kazimierz Wielki lokował niedaleko Krakowa odrębne miasto nazwane na cześć założyciela właśnie Kazimierzem. Nowy organizm miejski miał oczywiście rynek (jego fragment to dzisiejszy Plac Wolnica) i ratusz. Jeszcze w XIV wieku zaczęły powstawać olbrzymie, gotyckie kościoły Bożego Ciała i św. Katarzyny. Pod koniec XV stulecia Jan Olbracht przesiedlił do wyodrębnionego kwartału Kazimierza społeczność żydowską z Krakowa. Wokół dzisiejszej ulicy Szerokiej na przestrzenie dziejów powstały wspaniałe synagogi i jeden z najstarszych kirkutów (cmentarzy żydowskich) w Europie. Kazimierz stał się dzielnicą Krakowa dopiero w 2. poł. XVIII stulecia. Kwartał żydowski był wtedy jeszcze wydzielony murem. Ogrodzenie rozebrano dopiero w XIX wieku. Osadnictwo żydowskie objęło wówczas całą dzielnicę.
Podczas II wojny światowej Kraków był stolicą Generalnego Gubernatorstwa III Rzeszy. Krakowscy Żydzi znaleźli się w tak samo tragicznej sytuacji, jak przedstawiciele tej nacji na wszystkich obszarach zajętych przez nazistowskie Niemcy. Z Kazimierza i innych dzielnic Krakowa zostali przesiedleni do zlokalizowanego po drugiej stronie Wisły getta. Ci którzy nie zginęli podczas akcji jego likwidacji trafili do obozów koncentracyjnych i zagłady. W samym Krakowie działał obóz KL Płaszów, którego komendantem był jeden z najgorszych nazistowskich oprawców, Amon Goeth. Żydów zmuszano również do pracy w niemieckich przedsiębiorstwach. Właściciel jednego z nich, Oskar Schindler, ocalił wiele istnień ludzkich, chroniąc zatrudnionych w swojej fabryce robotników.
Po drugiej wojnie światowej Kazimierz był miejscem opuszczonym i zdewastowanym. Synagogi zostały zrujnowane i zbezczeszczone. Dawni mieszkańcy dzielnicy w większości stracili życie. Na ich miejsce do niszczejących domów wprowadzili się najbiedniejsi, często reprezentujący tzw. „margines społeczny” – drobni przestępcy i ludzie, których życie zrujnowało uzależnienie od alkoholu. Kazimierz przez długie lata pozostawał jedną z najbardziej zaniedbanych i niebezpiecznych dzielnic Krakowa. Co sprawiło, że ten stan rzeczy uległ zmianie?
Steven Spielberg na Kazimierzu
Do zupełnej zmiany statusu Kazimierza przyczynił się m. in. reżyser Steven Spielberg. Przyjechał do Krakowa w 1993 roku, aby nakręcić sceny do filmu „Lista Schindlera”. Początkowo planował realizację zdjęć na terenie dawnego getta, czyli na krakowskim Podgórzu. Dzielnica bardzo go jednak rozczarowała. Większa część budynków została unowocześniona, powstało również wiele nowych domów, które w ogóle nie przypominały tych z czasów II wojny światowej. Spielberg zdecydował, że duża część scen powstanie na Kazimierzu, pełnym przecież żydowskiej architektury. Film okazał się ogromnym sukcesem. Zdobył siedem Oscarów oraz uznanie widzów na całym świecie. Po premierze „Listy Schindlera” świat nagle zaczął sobie zdawać sprawę ze skali terroru jaki zaprowadzili Niemcy w okupowanym Krakowie. Ludzie zaczęli interesować się dramatyczną, wojenną historią miasta. Rzesze przyjezdnych chciały zwiedzić Kazimierz! W odpowiedzi na potrzeby turystów zaczęły powstawać restauracje, bary i biura turystyczne oferujące wycieczki po Kazimierzu i Podgórzu. Równolegle, dzięki współpracy instytucji polskich i żydowskich, Kazimierz zaczął na nowo odkrywać swoją tożsamość. Dziś dziedzictwo żydowskie jest chronione i zadbane. Na Kazimierzu można zobaczyć wiele wspaniałych wystaw, 7 synagog i jeden z najstarszych kirkutów na kontynencie. Co roku odbywa się cieszący się ogromną popularnością Festiwal Kultury Żydowskiej. Kazimierz swoim niezwykłym klimatem przyciąga również artystów i studentów, powstają galerie sztuki, miejsca spotkań, klimatyczne knajpki. Współczesny Kazimierz to z pewnością jedno z najbardziej magicznych miejsc na mapie Krakowa.
Przewodnik po Krakowie – Filmowe plenery
Jeśli chcielibyście Państwo odszukać na Kazimierzu scenerie, które urzekły Spielberga, skorzystajcie z naszych podpowiedzi. Kluczowe sceny filmu były kręcone na ulicy Szerokiej, Ciemnej i Józefa. Na ulicy Józefa możemy zobaczyć m. in. słynne schody, po których zbiegała kobieta w scenie likwidacji getta oraz balkon, z którego filmowi naziści wyrzucali walizki i meble należące do żydowskich mieszkańców. Spacerując po ulicy Ciemnej, być może przypomną sobie Państwo scenę, w której ta wąska uliczka zagrodzona była stosem walizek. Gubiąc się wśród wąskich, kazimierskich uliczek niejednokrotnie można poczuć się jak na planie filmowym.
Zwiedzanie Krakowa – Kazimierz dla turystów w każdym wieku!
Na Kazimierzu można zobaczyć wspaniały przykłady dziedzictwa żydowskiego (synagogi) i chrześcijańskiego (kościoły św. Katarzyny, Bożego Ciała oraz klasztor i kościół Paulinów na Skałce). Niektóre z żydowskich bożnic wciąż pełnią funkcje religijne (synagoga Remuh, okazjonalnie także synagoga postępowa Tempel), w innych, tak jak w Synagodze Starej, mogą Państwo podziwiać bardzo ciekawe wystawy dotyczące judaizmu i kultury żydowskiej. Warto również odwiedzić cmentarz Remuh, na którym w XVI wieku spoczął słynący z pobożności i wybitnej znajomości prawa, rabbi Mosze Isserles (Remuh). Warto również wspomnieć, że dawny Ratusz Kazimierza to obecnie siedziba Muzeum Etnograficznego.
Na Kazimierzu turyści w każdym wieku znajdą coś dla siebie. Warto zabrać tam najmłodszych, aby pokazać im zupełnie inną tradycję i kulturę. Dorośli, zwiedzając tą dzielnicę, mają okazję do pogłębionej refleksji historycznej. Warto również wspomnieć, że wszyscy Ci, którym długie piesze wycieczki sprawiają problem, mogą wybrać się na zwiedzanie Krakowa meleksem, łącząc je np. z wycieczką na Podgórze i wyprawą do Fabryki Oscara Schindlera na nieodległym Zabłociu. Zwiedzanie Krakowa i Kazimierza – wszystko na ten temat znajdziecie Państwo na portalu: http://krakowzwiedzanie.pl/.
